“ลาไปดื่มเหล้ากับเทพเจ้า, ลาไปต้มเบียร์” ชวนย้อนดูสิทธิแรงงานอียิปต์โบราณ ผ่านบันทึกการเข้างาน

สิทธิแรงงาน อาจดูเป็นประเด็นร่วมสมัยที่เกิดขึ้นในยุคหลังการปฏิวัติอุตสาหกรรม แต่อันที่จริงแล้วยังสมัยอียิปต์โบราณ อย่างน้อยๆ ก็ช่วง New Kingdom (1550-1070 ก่อนคริสตกาล) แรงงานก็ค่อนข้างมีสิทธิและได้รับสวัสดิการหลายๆ อย่างจากรัฐไม่แพ้ในยุคปัจจุบันเลย

Brand Inside ขอชวนไปย้อนดูสิทธิแรงงานในยุคอียิปต์โบราณผ่านบันทึกบนเครื่องปั้นดินเผาอายุ 3,300 ปี

ชิ้นส่วนเครื่องปั้นดินเผาชิ้นนี้ถูกค้นพบเมื่อปี 1823 ที่หมู่บ้าน Deir el-Medina (ปัจจุบันได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานมรดกโลกจาก UNESCO) ซึ่งเป็นหมู่บ้านของแรงงานก่อสร้างสุสานฟาโรห์ ซึ่งอยู่ในเขตเมืองทีบส์ (Thebes) ของอียิปต์โบราณถูกบันทึกการเข้างานหยุดงานเป็นอักษรเฮียราติก คาดว่าบันทึกดังกล่าวจะอยู่ในช่วงปีที่ 40 รัชสมัยฟาโรห์ Ramses ที่ 2 ประมาณ 1,250 ปีก่อนคริสกาล

บันทึกการลาหยุดงานที่มีก็อย่างเช่น

• ลาไปดื่มเหล้ากับเทพคอนชู [เทพแห่งดวงจันทร์] (Drinking with Khonsu)
• ลาไปต้มเบียร์ (Brewing beer)
• ลาไปบูชาเทพเจ้า (Offering to the God)
• ลาเพราะลูกสาวประจำเดือนมา (His daughter was bleeding)
• ลาไปพันมัมมี่ศพพ่อแม่
• ลาไปดองศพ

นอกจากการลาที่นับว่าค่อนข้างแหวกสำหรับปัจจุบัน ก็ยังมีการลาปกติทั่วไป เช่น ลาป่วย ลาเพราะแมงป่องต่อยหรือลาเพราะไปทำงานส่วนตัวให้หัวหน้า (อันนี้อาจจะไม่ค่อยปกติเท่าไหร่ในยุคนี้) 

การบันทึกการลาหยุดลาป่วยของงาน นับเป็นเรื่องปกติในยุคนั้น โดยแรงงานที่พักอาศัยในหมู่บ้าน Deir el-Medina นับเป็บแรงงานทักษะสูง เนื่องจากเป็นกลุ่มคนที่มีหน้าที่สร้างสุสานให้กับฟาโรห์ใน Valley of the King ในช่วงที่เรียกว่า New Kingdom 

แรงงานในช่วงนั้นจะได้รับค่าจ้างเป็นรายเดือน ซึ่งมักอยู่ในรูปของอาหารอย่างขนมปังและเบียร์ ที่สำคัญคือยังมีสวัสดิการจากภาครัฐลักษณะใกล้เคียงกับความเป็นรัฐสวัสดิการในปัจจุบันด้วย เช่น การให้ที่พัก การซักผ้าหรือบริการบดธัญพืชต่างๆ ให้ ที่สำคัญคือแรงงานกลุ่มนี้ยังได้รับสวัสดิการแบบ paid leave หรือลาป่วยโดยที่ยังได้รับเงินเดือน โดยภายในหมู่บ้านจะมีหมอที่คอยตรวจโรคและคอยจ่ายยา (พืชสมุนไพรต่างๆ ) รักษาให้ด้วย

• อ่าน ส่องสิทธิแรงงานไทย: ลาพักร้อนได้ขั้นต่ำ 6 วัน น้อยเบอร์ต้นๆ ของโลก เกือบที่โหล่ในอาเซียน

อีกประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับแรงงานจากหมู่บ้าน Deir el-Medina คือเป็นแรงงานกลุ่มแรกที่มีการบันทึกในประวัติศาสตร์ว่ามีการสไตรค์ ประท้วงหยุดงาน เรียกร้องค่าแรงที่ถูกจ่ายล่าช้าในช่วงรัชสมัยฟาโรห์ Rames ที่ 3 (ราว 1159 ปีก่อนคริสกาล) เนื่องจากก่อนหน้านี้ อียิปต์ต้องทำสงครามกับกลุ่มชาวเล (sea people) ที่เข้ามารุกราน ทำให้เกิดปัญหาแรงงานเริ่มมีไม่พอ เพราะถูกเกณฑ์ไปทำสงครามและเสียชีวิต, ค่าใช้จ่ายในการทำสงครามที่มหาศาลและการทุจริตของเจ้าหน้าที่รัฐ ซึ่งนักประวัติศาสตร์คาดว่าเป็นสาเหตุของการสไตรค์หยุดงานข้างต้น

แม้ในท้ายที่สุด เป้าหมายของการประท้วงจะเปลี่ยนจากการเรียกร้องค่าแรงกลายเป็นการประท้วงการคอร์รัปชันและความไม่เป็นธรรมอื่นๆ จากภาครัฐ แต่การสไครค์ครั้งนั้นก็เป็นการริเริ่มให้กลุ่มแรงงานของอียิปต์โบราณรับรู้ว่าตัวเองก็มีอำนาจในการเรียกร้องความเป็นธรรมจากรัฐ รวมถึงเป็นการจุดประกายให้เกิดการสไตรค์อื่นๆ หลังจากนั้นอีกด้วย

อ้างอิง

• https://www.britishmuseum.org/collection/object/Y_EA5634
• https://www.worldhistory.org/article/1089/the-first-labor-strike-in-history/
• https://theconversation.com/paid-sick-days-and-physicians-at-work-ancient-egyptians-had-state-supported-health-care-36327 

ติดตามข่าวสารจาก Brand Inside ได้จาก Facebook ของเรา