หลังจาก ‘แจ็ค หม่า’ หายตัวจากหน้าสื่อหลายปี ตอนนี้ ไอคอนวงการเทคจีนกลับมามีบทบาทใน Alibaba สูงสุดในรอบครึ่งทศวรรษ
ย้อนกลับไปปลายปี 2020 นี่คือเวลาที่ Alibaba ร่วงหล่นจากจุดสูงสุด จากบริษัทเทคโนโลยีที่ถูกตั้งความหวังเป็นหัวเรือในการต่อกรกับอเมริกาในตลาดโลก สู่การเป็นตัวร้ายที่โดนรัฐบาลจีนเบรกดีล IPO ก้อนใหญ่ในเซี่ยงไฮ้และฮ่องกง
เรื่องนี้เกิดขึ้นแค่หนึ่งเดือนหลัง ‘หม่า’ ออกลูกโฉ่งฉ่างไปวิจารณ์ภาคการเงินจีนว่าทำงานเหมือน ‘โรงรับจำนำ’ ซึ่งหมายถึงการทำงานด้วยปรัชญาที่ไม่ทันโลกธุรกิจสมัย
หลังจากนั้น ไฟก็ลามทุ่งไปทั้งแวดวงเทคโนโลยีจีน ไม่ว่าจะเป็นแอปเรียกรถ บริษัทอินเทอร์เน็ต หรือกระทั่งธุรกิจสอนพิเศษ ‘หม่า’ ก็เหมือนจะจำศีลไปหลายปี ส่วน Alibaba ที่เขาปลุกปั้นก็โดนสั่งห้าม IPO โดนปรับจากคดีผูกขาด และสูญเสียมูลค่าไปราว 7 แสนล้านเหรียญสหรัฐฯ (มูลค่าพอ ๆ กับ Tencent ตอนนี้)
แต่ล่าสุดสำนักข่าว Bloomberg ตั้งข้อสังเกตว่าเขากำลังจะกลับมา โดยแหล่งข่าวภายในบอกว่า ‘แจ็ค หม่า’ มีส่วนในงานต่าง ๆ มากที่สุดในรอบครึ่งทศวรรษ
Alibaba ที่ไร้เงา ‘แจ็ค หม่า’
แม้ Alibaba เป็นเหมือนตัวตั้งตัวตีของอีคอมเมิร์ซจีน แต่การแข่งในช่วงหลังก็ไม่ง่าย เพราะธุรกิจนี้เป็นเหมือนมหาสมุทรแดงเดือดที่ผู้เล่นทั้งเล็กและใหญ่ต่างเข้ามาเล่น อย่างในธุรกิจส่งอาหาร Alibaba เองก็ยังมีสัดส่วนตลาด 43% ตามหลัง Meituan ที่ครองตลาด 47%
Alibaba ภายใต้ ‘แดเนียล จาง’ ผู้รับไม้ต่อจาก ‘หม่า’ ในฐานะซีอีโอ ก็หาโมเมนตัมขาขึ้นให้บริษัทไม่พบ แถมยังมีแผลติดตัวจากการเดิมพันที่ผิดพลาดในธุรกิจไฮเปอร์มาร์เก็ต เพราะลงท้ายด้วยการต้องขายห้างใหญ่ ๆ ในพอร์ตของตัวเองทิ้ง
- รู้จัก “แดเนียล จาง” ผู้สืบทอด Alibaba ต่อจากแจ็ค หม่า
- Alibaba ขายธุรกิจห้างสรรพสินค้า Intime ขาดทุน 1.3 พันล้านดอลลาร์ เพื่อโฟกัสที่ออนไลน์
ในปี 2023 Alibaba จึงดันม้าศึกเก่าแก่อย่าง ‘เอ็ดดี้ วู’ ขึ้นเป็นซีอีโอ (จนถึงปัจจุบัน) ทำงานใกล้ชิดกับ ‘โจเซฟ ไช่’ ซึ่งเป็นประธานกลุ่มบริษัท ทั้งคู่เป็นผู้ร่วมก่อตั้ง และทำงานกับ ‘แจ็ค หม่า’ มาอย่างยาวนาน
ที่สำคัญคือ การขึ้นสู่อำนาจครั้งนี้ได้รับการสนับสนุนจาก ‘หม่า’ โดยตรง นี่คือข้อมูลที่ Bloomberg รายงานโดยอ้างอิงแหล่งข่าวใกล้ชิดของแจ็ค หม่า
‘แจ็ค หม่า’ กำลังกลับมา?
Bloomberg รายงานว่า หนึ่งในเรื่องสำคัญที่ ‘แจ็ค หม่า’ กลับมามีบทบาท นั่นคือ การโหมศึกในธุรกิจมาร์เก็ตเพลส โดย ‘หม่า’ มีส่วนสำคัญในการตัดสินใจทุ่มเงินกว่า 7 พันล้านเหรียญ เพื่อต่อกรกับคู่แข่ง
เพราะแม้ Alibaba จะครองตลาดจีนด้วย Taobao และ Tmall แต่ผู้เล่นอย่าง JD และ Pinduoduo ก็เข้ามาท้าทายอย่างสมน้ำสมเนื้อ ยังไม่นับว่ามีผู้เล่นรายเล็กอีกมากรอแย่งส่วนแบ่งออกไปจากตลาดนี้
อีกเรื่องคือธุรกิจคลาวด์และปัญญาประดิษฐ์ นั่นคือ Alibaba Cloud และ Qwen AI ที่กลายมาเป็นสิ่งสำคัญลำดับต้น ๆ ของบริษัท
นอกจาก ‘หม่า’ จะมีบทบาทสำคัญในการจัดสรรเงินลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานด้านคลาวด์และปัญญาประดิษฐ์หลายพันล้านเหรียญ เขายังสนใจความคืบหน้าของธุรกิจนี้ในรายละเอียด ถึงขั้นที่ Bloomberg เคยบอกว่า ‘หม่า’ ทักไปคุยกับผู้จัดการอาวุโสคนคนนึง 3 ครั้งในวันเดียว เพื่อไถ่ถามความคืบหน้า
เรารู้กันอยู่แล้วว่าอาวุธที่สำคัญที่สุดของ ‘หม่า’ คือ ‘วาทศิลป์’ ก็ไม่แปลกที่อีกมุมที่เขากลับมามีบทบาทคือ การเป็น ‘ผู้นำทางจิตวิญญาณ’ ให้กับพนักงาน Alibaba
ทราบกันดีอยู่แล้วว่า ‘หม่า’ หายหน้าหายตาไปหลายปี แต่ในช่วงปลายปี 2024 เขากลับมาอีกครั้งในโอกาสครบรอบ 20 ปี ของ Ant Group เพื่อกล่าวสปีชเป็นครั้งแรกในรอบครึ่งทศวรรษ โดย Bloomberg อ้างอิงแหล่งข่าวว่า งานนี้ถึงขั้นมีคนเสียน้ำตา โดยเฉพาะบรรดาพนักงานเก่าแก่ที่รับใช้ Alibaba มายาวนาน
‘หม่า’ ใช้อาวุธลับนี้อีกครั้งเมื่อถึงคราวไปเยี่ยมเยียนสำนักใหญ่ของ Alibaba Cloud ในหางโจวบ้านเกิดของเขา เล่ากันว่าหนนี้พนักงานทั้งปูเสื่อ เกาะขอบบันไดกันแน่นขนัด แถมยังมีพนักงานเข้าร่วมทางออนไลน์จากฮ่องกงและโตเกียว เพื่อฟังสุนทรพจน์จากปากของ ‘แจ็ค หม่า’
“เทคโนโลยีไม่ได้เอาไว้พิชิตฟ้าหรือคว้าห้วงสมุทรอย่างเดียว แต่ยังช่วยรักษาประกายไฟในใจเราทุกคน”
แจ็ค หม่า กลับมาหนนี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของเทคโนโลยีใหม่ ๆ ทั้งชิป คลาวด์ และปัญญาประดิษฐ์ ทั้งต่อสังคมโดยรวม และต่อตัวคนทำงาน
พนักงานบางคนถึงกับบอกว่าการฟัง ‘หม่า’ ครั้งนี้แล้วรู้สึกฮึกเหิม เหมือนได้ซึมซับวัฒนธรรมความเป็นสตาร์ตอัปที่สร้างมาตั้งแต่วันแรกของ Alibaba
ดาบยังมีสองคม การเพิ่มบทบาทของ ‘หม่า’ ก็มีเรื่องต้องระวัง พนักงานบางคนมองว่าตัวตน ‘หม่า’ ทำให้สายการบังคับบัญชาซับซ้อนยุ่งเหยิง เพราะหลาย ๆ มองว่าเขาเป็นผู้ตัดสินใจสูงสุดแม้จะไม่รับตำแหน่งใด ๆ เลย
ส่วนบางคนก็มองว่า ‘แจ็ค หม่า’ เป็นตำนาน แต่ Alibaba ต้องการตำนานบทใหม่ ‘หม่า’ มักจะเปรียบเปรยภาพการฟาดฟันทางธุรกิจกับ ‘ภารกิจของวีรบุรุษ’ แต่ภาพนี้ไม่ได้ทาบกันสนิทกับมุมมองของพนักงานรุ่นใหม่ ๆ อีกแล้ว แถมยังมองความพยายามของ ‘หม่า’ ว่าเป็นเฮือกสุดท้ายของคนที่อยากได้สิ่งเดิม ๆ กลับคืนมา
วงการเทคจีนไม่อวสาน และกำลังจะกลับมา?
ถ้าซิลิคอนวัลเลย์มีร็อคสตาร์อย่าง ‘สตีฟ จ็อบ’ ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าคนอย่าง ‘แจ็ค หม่า’ ก็คือดาราแถวหน้าของวงการเทคจีน การกลับมาของเขาในหน้าสื่อคราวนี้ ก็เป็นสัญลักษณ์ของความปรองดองระหว่างรัฐบาลปักกิ่งและผู้ประกอบการในวงการเทคโนโลยี หลังโดนคุมเข้มอยู่นานโข
ต้นปีที่ผ่านมา รัฐบาลจีนนำโดย ‘สี จิ้นผิง’ จัดการประชุมกับธุรกิจแถวหน้า ไม่ว่าจะเป็น Tencent, BYD, CATL, Xiaomi, Huawei, Yushu หรือ DeepSeek แต่สปอตไลต์ของงานนี้สาดแสงไปที่ ‘แจ็ค หม่า’ ที่กลับมาปรากฏตัวอีกครั้งร่วมกับทางการ
ตอนนี้จีนกำลังขับเคี่ยวกับสหรัฐฯ ในทุก ๆ แง่มุม ความแตกแยกที่ร้าวลึกระหว่างสองมหาอำนาจหมายความว่าทั้งสองประเทศต้องงัดทุกอย่างออกมาเปิดหน้าแลกมากกว่าพึ่งพาอาศัยกัน และหัวหาดที่สำคัญครั้งนี้ก็คือ ‘เทคโนโลยี’ โดยเฉพาะคลาวด์และปัญญาประดิษฐ์
การกลับมาของ ‘หม่า’ จึงอาจส่อนัยว่าอุตสาหกรรมเทคโนโลยีหลังจากนี้จะกลับมาดำเนินงานได้อิสระขึ้น เพื่อเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการขับเคี่ยวกับมหาอำนาจอีกขั้ว
ก็คงไม่ผิดนักถ้าจะบอกว่า การปรากฎตัวของ ‘หม่า’ หนนี้ไม่ได้ปลุกชีพแค่ Alibaba
แต่กระตุ้นให้เลือดลมของวงการเทคจีนกลับมาสูบฉีดอีกครั้ง
ที่มา: Bloomberg, SCMP, Reuters
ติดตามข่าวสารจาก Brand Inside ได้จาก Facebook ของเรา