เพื่อรับมือปัญหาขาดแคลนแรงงาน บริษัทญี่ปุ่นรุ่นใหม่หลายแห่งได้ปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมจ้างงาน โดยเน้นไปที่ “ความสามารถ” มากกว่า “อายุ” ของผู้สมัครแบบที่เคยทำกันมาในอดีต
- หมายความว่า เด็กจบใหม่ในญี่ปุ่นจะมีเงินเดือนมากกว่ารุ่นพี่ในบริษัท บางแห่งระบุว่าเริ่มต้น 1 แสนบาทต่อเดือน
- การกระทำเช่นนี้ชัดเจนว่า บริษัทญี่ปุ่นต้องการดึงดูดคนเก่งๆ และมีความสามารถสูง
- แต่คำถามที่ตามมาคือ การ disrupt วัฒนธรรมการจ้างงานแบบเดิม จะส่งผลอะไรบ้าง?
วัฒนธรรมจ้างงานแบบใหม่ในญี่ปุ่น ไม่สนอายุ ดูที่ความสามารถ
โดยธรรมเนียมแล้ว บริษัทในญี่ปุ่น (และอีกหลายแห่งในเอเชีย) มักจะมีวัฒนธรรมในการจ้างงานที่อิงกับความอาวุโส หมายความว่าหากเป็นคนที่อยู่มานาน บริษัทจะให้เงินเดือนสูง ผันตรงตามอายุการทำงาน
- ระบบการจ้างงานตามความอาวุโส สวนทางกับ ระบบการจ้างงานตามทักษะและความสามารถ (merit-based employment system) ซึ่งมีรากฐานมาจากโลกตะวันตก
ช่วงหลังมานี้ในสังคมการทำงานญี่ปุ่น บริษัทยุคใหม่หลายแห่งเช่น Rakuten บริษัทค้าปลีกอีคอมเมิร์ซ, SoftBank บริษัทสายโทรคมนาคมและการสื่อสารที่มีวิสัยทัศน์ในการลงทุนอันกว้างไกล รวมถึงบริษัท LINE ที่คนไทยคุ้นเคยกันดี ต่างปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมการจ้างงานแบบใหม่ เน้นไปที่ทักษะและความสามารถของผู้สมัคร ที่สำคัญคือจ่ายเงินเดือนสูงตามความสามารถ และส่วนใหญ่เน้นไปที่เด็กจบใหม่มีฝีมือ
Ayano Okuda ฝ่ายบุคคลของ Mercari แพลตฟอร์มขายสินค้ามือสองในญี่ปุ่น บอกว่า “การแข่งขันในตลาดยุคนี้สูงมาก เราจำเป็นต้องดึงดูดคนเก่งๆ ด้วยเงินเดือนที่สูงเพื่อให้เหมาะสมกับทักษะที่เขามี”
- จากข้อมูลระบุว่า บริษัทญี่ปุ่นยุคนี้ถึงกับไปตามดึงนักศึกษาที่ยังเรียนไม่จบให้มาทำงานด้วย โดยจะเริ่มต้นจากการชักชวนให้มาฝึกงาน หลังจากนั้นหากเห็นว่ามีทักษะและความสามารถดี ก็จะทำการเริ่มจ้างอย่างไม่เป็นทางการตั้งแต่ยังเรียนไม่จบ
อย่างไรก็ตาม บริษัทส่วนใหญ่ที่ให้เงินเดือนสูงๆ มาดึงดูดคนรุ่นใหม่ในญี่ปุ่น มักเป็นบริษัทสายเศรษฐกิจยุคใหม่ (new economy) เช่น บริษัทอีคอมเมิร์ซ หรือบริษัทสายเทคโนโลยี
สายไอทีเป็นที่ต้องการสูง เงินเดือนเริ่มต้นที่ 1 แสนบาท
มีข้อมูลจากกระทรวงแรงงานของญี่ปุ่น เปิดเผยว่า เงินเดือนของคนญี่ปุ่นที่จบใหม่ในยุคนี้จะอยู่ที่ประมาณ 2 แสนเยน หรือประมาณ 5.8 หมื่นบาท (หากเทียบกับปี 1938 เงินเดือนเฉลี่ยในญี่ปุ่นเริ่มต้นที่ 3 หมื่นเยน หรือคิดเป็นเงินในญี่ปุ่นปัจจุบันจะอยู่ที่ 1.3 แสนเยน หรือประมาณ 3.8 หมื่นบาท)
- แต่ในปัจจุบัน เงินเดือนเริ่มต้นของคนสายไอทีบางแห่งเริ่มต้นที่ 1 แสนบาท เรียกได้ว่าแพงกว่าราคาเฉลี่ยของตลาดประมาณ 1 เท่าตัว
Yuko Ishida จากบริษัท CyberAgent บริษัทสายไอทีในญี่ปุ่น เปิดข้อมูลว่า เงินเดือนทั้งปีของบริษัทที่ให้กับพนักงานสายวิศวกรไอทีเริ่มต้นที่ 4.5 ล้านเยน (คิดแล้วตกปีละ 1.3 ล้านบาท หรือเดือนละ 1.1 แสนบาท) ไปจนถึง 7.2 ล้านเยน (คิดแล้วตกปีละ 2.1 ล้านบาท หรือเดือนละ 1.75 แสนบาท)
ผู้เชี่ยวชาญมอง ระบบจ้างงานแบบใหม่ อาจไม่ได้เป็นผลดีเสมอไป
Hisashi Yamada ผู้เชี่ยวชาญด้านแรงงานและนักเศรษฐศาสตร์อาวุโสจากสถาบันวิจัยในญี่ปุ่น มองว่า การปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมการจ้างงานของบริษัทญี่ปุ่นในครั้งนี้ อาจส่งผลกระทบต่อระเบียบทางสังคม (social order) ที่มีมาอย่างยาวนาน
“ถ้าวัฒนธรรมจ้างงานแบบใหม่ขยายออกไปยังบริษัททั่วญี่ปุ่น มันอาจหมายถึงการล่มสลายของการระบบการจ้างงานในญี่ปุ่น”
Yamada วิเคราะห์ว่า ระบบการจ้างงานแบบใหม่ที่เน้นให้เงินเดือนสูงๆ กับคนที่มีทักษะและความสามารถจะสร้างความแตกต่างให้กับพนักงาน โดยจะทำให้พนักงานที่รู้สึกว่าตัวเองถูกทิ้งไว้ข้างหลังขาดแรงจูงใจในการทำงาน ดังนั้นในระยะยาว บริษัทญี่ปุ่นจะต้องสร้างความสมดุลในบริษัทให้ได้ระหว่างระบบจ้างงานแบบเก่ากับแบบใหม่
ที่มา – Japan Today
ติดตามข่าวสารจาก Brand Inside ได้จาก Facebook ของเรา