หนึ่งในประเด็นร้อนแรงที่ถูกหยิบยกมาพูดอีกครั้งบนโลกออนไลน์ไทยในช่วง 2-3 วันที่ผ่านมานี้ คงไม่พ้นสถานการณ์ของประเทศไทยในเวลานี้ ว่าด้วยประเด็น “คนทำผิด ไม่ต้องรับผิด” ที่สะท้อนความหมายกว้างขวางกว่าแค่ประโยคนี้ประโยคเดียว
‘พิพัฒน์ เหลืองนฤมิตชัย’ นักเศรษฐศาสตร์จากเกียรตินาคินภัทรเป็นหนึ่งในผู้แสดงความคิดเห็นในประเด็นนี้ โดยหยิบยกเอาหนังสือ ‘Why Nations Fail’ ที่อธิบายถึงเหตุผลว่า “ทำไมบางประเทศถึงร่ำรวย ขณะที่บางประเทศกลับยากจน?” มาเป็นหลักในการเล่าเรื่องราว
พิพัฒน์ อธิบายว่า สิ่งที่กำหนดอนาคตของแต่ละประเทศ คือ ‘สถาบันการเมืองและเศรษฐกิจ’
กล่าวคือ ถ้าประเทศมี สถาบันแบบ Inclusive (ครอบคลุม-เปิดโอกาส) มีการบังคับใช้กฎหมายเข้มแข็ง คุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินของประชาชน มีประชาธิปไตยที่ประชาชนมีส่วนร่วมจริง ประเทศจะสร้างโอกาสอย่างทั่วถึงและพัฒนาได้อย่างยั่งยืนได้
ขณะเดียวกัน ถ้าประเทศติดกับ สถาบันแบบ Extractive (เอาเปรียบ-กอบโกย) หรือกลุ่มอำนาจบิดเบือนกฎหมายเพื่อผลประโยชน์ตัวเอง ขัดขวางการแข่งขันและนวัตกรรม และมีระบบการเมืองคอร์รัปชันและไร้ความโปร่งใส สุดท้ายประเทศก็จะติดกับดักความยากจนและเหลื่อมล้ำแบบไม่มีทางออก
หรือเรียกง่ายๆ คือ ประเทศจะมีเศรษฐกิจรุ่งเรือง ประชาชนได้รับโอกาสในการเข้าถึงทรัพยากร การศึกษา หรือการพัฒนาตนเองหรือไม่ ขึ้นอยู่กับ ‘สถาบันการเมืองและเศรษฐกิจ’ ว่าทำงานเพื่อประชาชนส่วนใหญ่หรือไม่ หรือทำเพื่อชนชั้นนำกลุ่มเล็กๆ
โดยสุดท้าย ประเทศที่ไม่กล้าปฏิรูปสถาบัน แม้จะดูแข็งแรงในบางช่วงเวลา สุดท้ายจะเจอกับจุดตันที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
จุดสำคัญ คือ ‘พิพัฒน์’ บอกว่า เมื่อมองกลับมาที่ประเทศไทย เรากำลังเห็น ‘สัญญาณอันตราย’ หลายอย่างที่หนังสือเล่มนี้เตือน ไม่ว่าจะเป็นระบบการเลือกตั้งที่ทำให้ประชาชนรู้สึกว่าไม่สำคัญ การแทรกแซงอำนาจตุลาการจนความเชื่อมั่นในกระบวนการยุติธรรมสั่นคลอน รวมถึงวัฒนธรรมที่ “คนทำผิดไม่ต้องรับผิด” และการใช้กฎหมายเพื่อเอื้อประโยชน์พวกพ้อง
พร้อมยกตัวอย่างสถิติล่าสุดที่ตอกย้ำสถานการณ์ของประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็น
– Rule of Law Index 2024 (World Justice Project): ไทยอยู่อันดับ 78 จาก 142 ประเทศ ต่ำกว่าหลายประเทศในภูมิภาค เช่น มาเลเซียและสิงคโปร์
– Corruption Perceptions Index 2024 (Transparency International): ไทยได้คะแนน 36/100 อยู่อันดับ 107 จาก 180 ประเทศ สะท้อนปัญหาคอร์รัปชันเรื้อรัง
– Democracy Index 2024 (The Economist Intelligence Unit): ไทยถูกจัดเป็นระบอบประชาธิปไตยที่มีข้อบกพร่อง (Flawed Democracy) อยู่อันดับ 63 จาก 167 ประเทศ
โดยนักเศรษฐศาสตร์ท่านนี้บอกว่า “ทุกตัวชี้วัดเลวร้ายลงเรื่อยๆ” และ “นี่คือสัญญาณชัดเจนว่า หากไทยไม่เร่งปฏิรูปสถาบันหลัก ๆ โดยเฉพาะ rule of law, คอร์รัปชั่น และประชาธิปไตย เราอาจไม่ได้เป็นเพียงผู้สังเกต แต่จะกลายเป็น “กรณีศึกษา” ที่ถูกเขียนไว้ในหนังสือ Why Nations Fail ในอนาคต ช่วยกันก่อนทุกอย่างจะสายเกินไปเถอะครับ”
ทั้งนี้ Brand Inside พบว่า หลายคนอาจสับสนความหมายของคำว่า Nations Fail กับ Failed State โดยหนังสือ Why Nations Fail ไม่ได้พูดถึงความล้มเหลวในรูปแบบของ Failed State หรือ รัฐล้มเหลวแบบสิ้นเชิง เช่น ไม่มีรัฐบาลควบคุม หรือเกิดสงครามกลางเมือง
แต่พูดถึง Nation Fail ในความหมายว่า ประเทศที่ไม่สามารถสร้างความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืนได้ มีระบบการเมืองและเศรษฐกิจแบบกดขี่ ประชาชนส่วนใหญ่ขาดโอกาสในการเข้าถึงทรัพยากร การศึกษา หรือการพัฒนาตนเอง โดยความล้มเหลวเหล่านั้นเกิดจากระบบหรือสถาบันที่ออกแบบมาเพื่อประโยชน์ของคนส่วนน้อยมากกว่าคนส่วนใหญ่นั่นเอง
อ่านโพสต์เต็มๆ ของ พิพัฒน์ เหลืองนฤมิตชัย : Facebook
ติดตามข่าวสารจาก Brand Inside ได้จาก Facebook ของเรา